Subscribe to our newsletter

Join our subscriber list to get the latest news, updates and special offers delivered directly in your inbox.

‘Fake news’ ba ‘yang binabasa mo?

Sa gitna ng mga mahahalagang isyu tulad ng International Criminal Court (ICC) trial ni dating Pangulong Rodrigo Duterte, mas dumami ang kumakalat na maling impormasyon.

Dahil dito, mahalagang matutunan kung paano suriin ang mga balitang ating nababasa upang maiwasan ang panlilinlang at hindi tayo madaling mabiktima ng disimpormasyon.

Pero, una sa lahat, kailangan natin ilista ang mga rason kung bakit kumakalat ang pekeng balita:

Isa na rito ang social media algorithms. Mas pinapakita ng Facebook, TikTok, at iba pang social media platforms ang mga post na maraming reactions at shares, kaya madalas na mas kumakalat ang pekeng balita kaysa sa totoong impormasyon.

Pangalawang rason ang mga politikal na propaganda. May mga grupo o indibidwal na gumagamit ng pekeng balita upang linisin ang pangalan ng isang pulitiko o siraan ang kanilang kalaban.

Maliban dito, marami ring mga pages o channels na gumagawa ng clickbait content para makakuha ng maraming views at kumita sa ads.

Pero higit sa lahat, ang kakulangan sa media literacy ng karamihan sa online sphere.– Maraming tao ang hindi nagbe-verify ng impormasyon bago ito ibahagi, kaya mabilis itong lumalaganap.

So, paano ba masisigurado na totoo ang binabasa mong impormasyon online? Naglista rin ang PhilSTAR Tech ng mga tanong na pwede mong tanungin sa sarili mo. 

  1. “Mula ba ito sa isang kilala at pinagkakatiwalaang news outlet?”

Sa Pilipinas, maraming mga news outlet na pwedeng pagkatiwalaan dahil dumadaan sa masinsinang pag-veverify ang mga impormasyon na binabalita nila. 

  1. “Makatotohanan ba ang URL?”

Tignang maigi ang URL. May mga pekeng sites na binabago lang ng kaunti ang URL ng totoong site (halimbawa: philstar.co sa halip na philstar.com).

  1. “Makatotohanan ba ang larawan o video?”

Suriin ang litrato o video bago ito ibahagi sa iba. Laganap ang deepfake ngayon, dahil sa maling paggamit ng AI technology. 

Kung AI-generated ang imahe, madalas nagkakamali ito sa mga maliliit na detalye tulad ng kamay, mga daliri, at iba pang facial features.

Kung AI-generated ang video, pakinggan maigi ang tono ng nagsasalita. Maaaring peke ang video kapag tunog robot o walang emosyon ang nagsasalita. Minsan, hindi rin tugma ang galaw ng bibig sa mga sinasabi ng nagsasalita. Iilan lamang ito sa mga detalye na nagsasabing maaaring AI-generated ang video na pinapanood mo. 

  1. “Maaari bang may bias ang page o profile na nagbabagi ng impormasyon?”

Tingnan ang profile ng nagbahagi ng impormasyon. Kung ang isang Facebook o Twitter account ay bago lang, walang malinaw na profile picture, o kakaunti lang ang posts, posibleng ito ay troll account. 

Maliban dito, tingnan din ang engagement ng post. Ang pekeng balita ay madalas may maraming shares pero halos walang factual discussion sa comments. 

Higit sa lahat, basahin ang buong balita o impormasyon, hindi lang ang headline. Matutong intindihin ang kabuoan ng balita upang maiwasan na sumang-ayon agad sa mga misleading headlines na hindi naman sinusuportahan ng nilalaman ng artikulo.

  1. “Maaari bang may sarili akong bias na nagdulot sa akin na maghanap ng mga impormasyon na tugma lamang sa aking paniniwala?”

    Minsan, mas madaling maniwala sa impormasyon na umaayon sa ating paniniwala. Ang pag-iisip na ganito ay maaaring magdulot ito ng masama kaysa mabuti, kung hindi naisagawa nang tama.

    Paano ito maiiwasan? Una, maging bukas sa iba’t ibang pananaw. Hindi porket sumasang-ayon ka sa impormasyon ay ito na ang tama o katotohanan. 

    Pangalawa, alamin ang ebidensya ng impormasyon na nakalap. Kung walang mahanap, maaaring opinyon o hinuha lamang ang nabasang impormasyon.

    Pangatlo, kung hindi ka sigurado sa nabasa mong impormasyon, huwag itong i-share. Mabuting gumawa ng sariling pananaliksik bago ibahagi ang impormasyon o balita online.  

Ano na ngayon?

Bilang karagdagan sa iyong pananaliksik, maaaring gumamit ng mga fact-checker tools na available online. Meron tayong mga tools tulad Google Fact Check Explorer, VERA Files, FactRakersAFP Fact Check, at iba pa.

Sa dami ng impormasyon sa digital age, responsibilidad nating tiyaking tama at totoo ang ating binabasa at ibinabahagi. 

Sa pamamagitan ng pagiging mapanuri, paggamit ng fact-checking tools, at pag-iwas sa bias, makakatulong ka sa paglaban sa disimpormasyon.

Sa susunod na makakita ka ng balita na mukhang kahina-hinala, tandaan: huwag basta maniwala. Matutong manaliksik, magtanong, at sumuri. 

RELATED ARTICLES